Excursie in Polen Zeearenden deel 1
Met de auto van 20 t/m 24 januari 2019. Op 20 januari 2019 vertrokken Izaak de Vries en ondergetekende met de auto richting Polen met als hoofddoel de zeearend te fotograferen. We vertrokken om 03.15 vanaf Deinum om vervolgens na 1089 km te hebben gereden om 14.00 op de plaats van bestemming aan te komen namelijk een hotel in het plaatsje Gostynin in de buurt van Kutno, midden Polen. We hadden de fotoreis geboekt bij Marcin Nawrocki via Poland Wildlife.com. Marcin fotografeert al 12 jaar zeearenden op een vaste voerplek en de laatste 6 jaar kunnen fotogasten tegen betaling ook gebruik maken van zijn speciaal gebouwde fotohutten. Onderweg naar Polen o.a. twee keer een vos gezien, twee groepen van respectievelijk 9 en 10 kraanvogels en twee sprongen van 30 en 19 reeën.
Dag 1:
21 januari om 05.30 ontbijt om vervolgens om 06.00 te vertrekken naar de fotohutten met twee terreinwagens. Buiten ons tweeën waren er ook nog drie Duitse en twee Franse fotogasten aanwezig. Om 06.30 aankomst bij de fotohutten waar de fotografen zich installeerden, terwijl Marcin en zijn medewerker het aas op ongeveer 30 meter afstand van de fotohutten verdeelden. Het was vandaag een bewolkte dag met een temperatuur van rond het vriespunt. Om 07.20 waren de eerste raven geland en enige tijd later was dat aantal opgelopen tot rond de 60 exemplaren. Als de raven het om de een of andere reden niet vertrouwen dan komen ook de zeearenden niet. De raaf heeft nog scherpere zintuigen dan de zeearend en helpt hiermee als het ware de zeearend waardoor hij ook bij het aas geduld wordt.
Ook bij het vinden van aas is de raaf scherper en ook hiervan profiteren de zeearenden. De hele dag door verschenen er buizerds voor de fotohutten met een maximum van 5 exemplaren tegelijk. Ook 5 bonte kraaien, 2 eksters, een gaai en een groep kauwen verschenen nu en dan bij het uitgelegde aas. Om 08.55 landde de eerste zeearend, helaas ver van het aas af. Om 09.40 een vos aan de overkant van het open veld waar we zaten langs de bosrand, ook voor fraaie foto’s te ver af helaas. Verder om 10.55-13.20 en 15.00 opnieuw een zeearend naar de grond maar alle keren te ver af!! Om 16.30 werden we weer opgehaald met als buit 365 foto’s vnl. van buizerds.
Tijdens het avondeten met de Duitse fotogasten gesproken en deze lieten ons foto’s zien die ze omstreeks dezelfde periode het jaar ervoor gemaakt hadden, prachtige beelden met maximaal 25 zeearenden tegelijk bij het aas. Het kan ook zijn dat er in de buurt een kadaver ligt en dat een hoop zeearenden zich daar dan voeden en niet op het uitgelegde aas afkomen. Er heerste op dat moment ook varkenspest in Polen en men wilde alle wilde zwijnen afschieten, iets dat uiteraard nooit lukt, maar wel met kans op ziek geschoten wilde zwijnen die elders sterven en zodoende voer voor onder andere zeearenden opleveren.
Dag 2:
22 januari vandaag opnieuw om 06.30 in de hut met eerst bewolkt weer en opnieuw een temperatuur van rond het vriespunt. Rond 13.30 kwam de zon er even bij wat direct resulteerde in meer activiteit. Na 20 minuten wachten waren er al ongeveer 85 raven bij het uitgelegde aas aanwezig, en ook twee adulte zeearenden en een paar vechtende buizerds, maar helaas was het nog te donker om ze goed te kunnen fotograferen. Om 08.10 twee juveniele zeearenden gefotografeerd, helaas wel vrij ver af. Steeds ook een gaai aanwezig die voortdurend in gevecht was met enkele eksters.
Er waren vandaag maximaal 7 buizerds tegelijk bij het uitgelegde aas aanwezig. Om 13.30 een adulte en een juveniele zeearend op de grond in het zonlicht maar helaas toch wat te ver weg zelfs voor mijn 300-800 mm lens. Vervolgens om 13.45 2 adulte zeearenden bij elkaar op de grond, en vervolgens om 15.20 nog een juveniele zeearend op te grote afstand op de grond. Om 16.30 de hut verlaten nu met als resultaat 989 foto’s van weer hoofdzakelijk buizerds. De adulte zeearend heeft een gele snavel, witte staart, lichtgekleurde ogen en heeft een lichtbruin verenkleed. De juveniele vogels hebben een donkerbruin verenkleed, hebben geen witte staart maar een bruine, een bruine snavel en donkerbruine ogen. Langzaam verkleuren de juveniele vogels en pas na 5 jaar hebben ze een volwassen verenkleed en andere kenmerken. De zeearend is de grootste arend van Europa met een spanwijdte van ruim 2 meter. Bij ons wordt hij ook wel de vliegende deur genoemd.
De zeearend bouwt soms enorme nesten en kan een leeftijd tot 20 jaar bereiken. Broedt pas sinds 2006 weer in Nederland, voor het eerst in de Oostvaardersplassen. In 2019 waren er in Nederland al 11 succesvolle broedparen en hoogstwaarschijnlijk zal dit aantal nog wel verder toenemen. Het voedsel bestaat vooral uit vis, watervogels en aas. Er worden 2-3 eieren gelegd. De zeearend is de nationale vogel van Polen met in 1980 totaal 20 broedparen, maar o.a. door betere bescherming en waarschijnlijk ook door bijvoeren in het winterhalfjaar waren er in 2019 maar liefst 1500 broedparen!! Op de voerplek van Marcin komen zeearenden van tot wel 80-100 km uit de omgeving.
Dag 3:
23 januari Vandaag de laatste poging. Izaak en ondergetekende waren vandaag de enige fotogasten, de 3 Duitse en 2 Franse fotografen waren er vandaag niet meer bij. We hoopten beiden op goed resultaat vandaag omdat we dachten dat teveel mensen misschien teveel verstoring teweeg zouden brengen, waardoor de zeearenden moeilijk op het voer zouden komen. Vandaag was het kouder dan de twee voorgaande dagen, toen een temperatuur van rond het vriespunt, maar nu ca. 7 graden. In de hutten is een gaskachel en een toilet aanwezig en de bedoeling is dat je in verband met mogelijke verstoring de hut de hele dag niet verlaat. Ondergetekende had houten klompen aan , waardoor de voeten de hele dag aangenaam warm bleven maar Izaak had ondanks de aanwezige kachel in de loop van de dag bevroren voeten, waarna hij zijn laarzen even uit deed en zijn voeten boven de kachel hield om op te warmen.
Vandaag ook opnieuw helaas bewolkt weer, en weer om 06.30 in de hut. Al vrij snel waren er ongeveer 60 raven aanwezig, om 08.30 2 buizerds en om 10.30 de eerste zeearend, een prachtig adult exemplaar echter te ver af. Om 10.30 een vos ver af langs de bosrand aan de overkant van de fotohutten. Om 11.00 nog een onaangename verrassing nl. een wandelaar met Nordic stokken aan de overkant van het veld waar de fotohutten staan. De man keek met zijn verrekijker een tijdlang naar de foto hut waarin wij zaten, en liep toen door om vervolgens om 12.00 aan de deur van de foto hut te rammelen. We hebben de man vriendelijk gevraagd of hij door wilde lopen nadat we hadden geprobeerd uit te leggen dat we foto’s probeerden te maken. Dit voorval helpt natuurlijk niet mee om foto’s te maken, de zeearenden en raven zijn normaal gesproken schuwe vogels en de voerplek is dan lange tijd verstoord. Pas om 16.00 kwamen er 4 zeearenden naar de grond, echter opnieuw te ver af voor fraaie opnamen. Vandaag in totaal 340foto’s gemaakt wat het totaal voor deze 3 dagen op 1694 foto’s brengt.
Met Marcin gepraat o.a. over dat er vaak en veel buizerds op het voer afkwamen, en Marcin vertelde dat dat een slecht teken is. Als de zeearenden veel op het aas afkomen dan durft de buizerd zich niet te vertonen. Izaak en ondergetekende hadden in principe 4 foto dagen geboekt, maar we hadden geen vertrouwen meer in een goed resultaat na in totaal 30 uren vergeefs proberen. De zeearenden waren er wel in klein aantal namelijk maximaal 6 exemplaren, maar ze kwamen niet bij het voer wat ongeveer 35 meter van de foto hut af lag. Mede omdat het niet aan wat we eerder dachten aan de verstoring kon liggen omdat we deze dag nog maar met 2 personen op de fotoplek zaten en heel stil waren geweest, hadden we samen besloten de vierde dag niet meer te gaan. Marcin was heel loyaal en ondanks dat we 4 foto dagen hadden geboekt hoefden we alleen voor de drie dagen dat we hadden gefotografeerd te betalen. Op de vraag wat de beste periode was antwoordde Marcin dat de aantallen zeearenden in november het hoogst zijn nl. tot 30 exemplaren en dat aantal neemt verder langzaam af omdat de vogels dan weer hun eigen territorium gaan bezetten. Op 24 januari om 07.45 weer vertrokken met de auto richting Nederland. Op de terugweg in Polen o.a. twee maal een vliegende zeearend en twee edelhert hinden. Aan verkeersslachtoffers 5 buizerds en 1 sub adulte vos. In Duitsland een groepje van 4 kraanvogels en 2 sprongen reeën van 16 en 18 exemplaren. Aan verkeersslachtoffers 1 buizerd, 1 kerkuil, 1 steenmarter en 1 vos. Om 20.00 weer veilig thuis in Leeuwarden. De resultaten vielen wat tegen dus een reden om nog een keer te gaan!.
Wim Andela / Verschenen in de Geaflecht van maart 2020
Excursie in Polen Zeearenden deel 2
Met het vliegtuig van 12 t/m 15 november 2019. Ditmaal de reis geboekt via de reisgids Hillebrand Breuker info@pixus.nl. Deze reis was geheel verzorgd en buiten ondergetekende waren er nog 4 deelnemers. Vertrek vanaf Schiphol op 12 november 2019 om 10.30 om vervolgens om 12.25 in Warschau, Polen te landen. Wat opviel tijdens de landing was het enorme aantal kazerne achtige flatgebouwen en het grote aantal bouwplaatsen met hijskranen waar nieuwe flatgebouwen gebouwd worden. Aangekomen op het vliegveld stond er een auto met chauffeur klaar om ons vervolgens naar ons hotel in Gostynin in de buurt van Kutno te brengen. Het ligt ongeveer 175 km ten westen van Warschau en na 1 uur en 45 minuten rijden kwamen we hier aan.
De plek waar gefotografeerd word heet het Gostyninsko Wrocklawski Park Krajobrazowy, dit is een enorm bebost gebied ten zuiden van de rivier de Wisla. De plek waar de foto hutten staan ligt te midden van wat kleinschalige weilandjes aan de zuidkant van het bos en behoort toe aan de Katholieke kerk. In totaal zijn er drie hutten waarvan 1 voor 4 personen en 2 voor 3 personen, zodat er tegelijk 10 fotografen aanwezig kunnen zijn. De hut voor 4 personen staat geschakeld aan een voor 3 personen en er staat een hut apart voor 3 personen. Alleen in de hut voor 3 personen die aan de 4 persoons hut is geschakeld kun je ook liggend fotograferen, wat de mooiste beelden oplevert omdat je de dieren dan op ooghoogte hebt.
Dag 1
Dertien november. Vandaag om 05.15 vanaf het hotel vertrokken om vervolgens om 05.45 bij de foto hutten aan te komen. Ondergetekende zat in de 3 persoons hut waar ook liggend gefotografeerd kan worden. Het weer was bewolkt met een temperatuur van rond de tien graden en zo nu en dan veel regen. Al vrij snel waren er ongeveer 50 raven bij het uitgelegde aas en later ook nog 7 eksters en een bonte kraai. Om 06.45 landde de eerste zeearend, een adult exemplaar op een goede afstand bij het voer en om 07.45 konden de eerste foto’s hiervan gemaakt worden. Tussen 09.30 en 12.00 helemaal geen vogels op het aas. Het aas word bevroren neergelegd omdat anders de raven het te snel opvreten waardoor er geen mogelijkheden meer zijn de zeearenden van dichtbij te fotograferen. Om 12.00 landen er opnieuw 2 zeearenden maar helaas wat te ver af. Om 12.45 een prachtige vos op redelijke fotografeer afstand en enige tijd later 3 zeearenden bij het aas en later maximaal 6 exemplaren tegelijk. Vandaag in totaal ongeveer 10 verschillende bij het voer waarvan 4 adulte en 6 juveniele exemplaren. Prachtige opnamen gemaakt waarvan vele beeldvullend, echter om 13.20 was het voer op, en moesten we tot 16.00 wachten voordat we opgehaald werden. Hillebrand gaf ons de tip om onze camera’s op een sluitertijd van 1/1600 in te stellen en vervolgens de ISO op automatisch te zetten om zodoende onder deze vrij donkere weersomstandigheden scherpe vliegbeelden te kunnen maken, wat de overige deelnemers vrij goed lukte maar met mijn Canon 70D camera ga ik niet boven de 2500 ISO, wat echter veel te weinig was om de sluitertijd van 1/1600 te halen. Totaal vandaag zelf 1683 foto’s gemaakt en al betere als de vorige 3 dagen in januari!!
Dag 2
Veertien november. Vandaag opnieuw om 05.45 in de foto hut. Ondergetekende vandaag in de 4 persoons hut. Opnieuw bewolkt weer met een temperatuur van rond de 10 graden. Om 07.10 waren er ongeveer 35 raven aanwezig en om 07.30 waren dat er ongeveer 55. Om 08.20 verscheen er een prachtige fazanthaan voor de fotohutten en pas om 09.45 de eerste zeearend. Vanaf 10.30 tot 10.55 waren er maximaal 7 zeearenden tegelijk op de grond bij het aas op een perfecte afstand. Vandaag opnieuw een vos om 11.45, en om 12.15 een ander exemplaar. Verder vlogen er om 12.30 3 patrijzen voorbij. Pas na ruim 3 uren wachten landde er om 14.15 opnieuw een zeearend bij het voer waarna het aantal zeearenden langzaam toe nam tot maximaal 20 exemplaren tegelijk!
Alle vogels bleven zitten en vreten tot 15.45 wat prachtige opnamen opleverde. Vandaag waren er buiten onze groep ook nog 3 Italiaanse fotografen bijgekomen. De buit van vandaag 2100 foto’s en voldaan werden we om 16.00 weer opgehaald.
Dag 3
Vijftien november Vandaag al weer de laatste dag. Ondanks de weersvooruitzichten dat het 14 en 15 november helder weer zou zijn met nu en dan zonnige perioden was het ook vandaag weer bewolkt met een temperatuur van rond de 12 graden en vanaf 09.30 veel regen. Opnieuw om 05.45 in de fotohutten, waarbij ondergetekende in goed overleg met de overige foto gasten weer in de 3-persoons hut zat van waaruit ook liggend gefotografeerd kan worden. Om 07.30 waren er ongeveer 45 raven bij het uitgelegde voer aanwezig en landde ook de eerste zeearend op een afstand van ongeveer 35 meter van de foto hutten af. Er kwamen ook nu langzaam weer meer zeearenden bij en op het laatst waren er maximaal 20 tegelijk. Om 11.30 verscheen ook vandaag opnieuw een vos en om 11.45 waren alle zeearenden weg omdat het voer op was.
Iets later kwam er een boer die met behulp van een tractor en een mesttank stront over het veld sproeide rechts van de foto hutten. Aangezien het voer al op was maakte dit gelukkig niets uit. Enige dagen voordat onze foto groep er was werden er door Hillebrand Breuker en de toen aanwezige foto gasten 2 wolven gezien en gefotografeerd aan de overkant van het veld waar de fotohutten staan en waar ook steeds de vos zich liet zien. Vandaag gingen we in plaats van 16.00 om 15.30 uit de foto hutten, zodat we aansluitend om 19.50 het vliegtuig vanuit Warschau naar Schiphol konden halen. Vandaag de beste dag ondanks de regen met 3543 gemaakte foto’s. Het totaal aantal gemaakte foto’s kwam hiermee op 7.326. Door het donkere weer met als gevolg soms zeer lage sluitertijden, bleven er in totaal 2357 foto’s over, waarvan er uiteindelijk 306 bewerkt werden. Al met al een zeer mooie reis met als buit prachtige beelden, wat zeker in november nog eens de moeite waard is om over te doen met hopelijk dan wat helderder weer waardoor dan ook fraaie vliegbeelden gemaakt kunnen worden. Het reisje had wel tot gevolg, ondanks of misschien wel door de kachel ( het werd veel te heet in de foto hutten), dat 3 van de 5 deelnemers na de foto reis ziek thuiskwamen nl. een met longontsteking en verstopte darmen, een met bronchitis en ondergetekende met een zware verkoudheid die meer dan twee weken duurde, maar dit kan gebeuren. Hillebrand Breuker gaf veel goede adviezen en de sfeer in de groep was heel goed. Voor wie belangstelling heeft na het lezen van dit verslag, is een geheel verzorgde reis met hem echt een aanrader. Hillebrand organiseert al een aantal jaren in november 2 foto reizen naar deze locatie, en altijd met goed resultaat! Nogmaals info@pixus.nl
Wim Andela / Verschenen in de Geaflecht van juni 2020
Overzicht: Vogels
In de Geaflecht zijn de afgelopen jaren diverse artikelen verschenen over de Kerkuil