Twee eerdere pogingen om de balts van de korhoen te fotograferen waren al gelukt in 2014 in Zweden en in 2016 op dezelfde locatie als waar we nu heen gingen in Noorwegen. De balts van de auerhoen fotograferen was tijdens deze 2 vorige reizen niet gelukt. We hadden de reis geboekt bij Floris Smeets. Een Nederlander die al ruim 7 jaar in Noorwegen woont. Floris is er na zijn studie wildlife management blijven wonen en heeft nu van het gidsen van o.a. fotoreizen zijn beroep gemaakt. Floris is een zeer bekwame, kundige en behulpzame gids die altijd zijn uiterste best doet om het zijn gasten optimaal naar de zin te maken. Op zijn website is www.ynn.no staat de tourkalender van de verschillende reizen en nog veel meer informatie waaronder een pagina met foto’s from previous guests waarop ook een aantal foto’s van onze reis zullen worden geplaatst.

Ophet vliegveld aangekomen stond een Finse vriendin van Floris, welke ecologie studeert in Noorwegen, samen met Floris op ons te wachten en bracht ons vervolgens naar onze accommodatie in het kleine plaatsje Deset op ongeveer 165 km afstand van het vliegveld . Floris wachtte nog ruim twee uren op het vliegveld op de vierde gast, de Nederlander Fred van Wijk uit Ede.

Deset is gelegen ten oosten van de plaatsen Lillehammer en Hamar tegen de Zweedse grens aan. Het betreffende gebied is zeer dun bevolkt en de ontvolking is nog steeds aan de gang, omdat er in deze streek zeer weinig werkgelegenheid is . Er is ook alleen een elektriciteitsnet aanwezig en geen gasnet. Dat het gebied zo rustig is, is voor de natuur en de natuurliefhebber natuurlijk alleen maar gunstig!! Na een rit van ongeveer twee uren door een overweldigend landschap kwamen we aan bij onze accommodatie. Een mooi, maar toch eenvoudig, karakteristiek Noors houten huis behorende bij het Rena Fiskecamp.

Buiten ons drietal was er nog de eerder genoemde vierde gast nl. Fred van Wijk. Een zeer gedreven enthousiaste natuurfotograaf uit Ede die al op zeer veel plekken op de wereld is geweest om natuurfoto’s te maken. Fred heeft een eigen prachtige website www.FredvanWijk.nl waarop o.a. schitterende foto‘s van zijn vorige reizen te zien zijn. Fred kwam om vier dagen te proberen om de auerhoen te fotograferen tijdens de balts. Het gebied waar we fotografeerden is van een landeigenaar die ruim 42.000 ha aaneengesloten grond in bezit heeft en die in een prachtige familiewoning anno 1880 woont. Floris is de enige persoon die toestemming heeft om fotohutten in dit gebied te plaatsen en daar gasten op commerciële basis in te laten verblijven.

De stand van zowel de korhoen als de auerhoen was dit seizoen gemiddeld. Op de baltsplaats van de korhoen baltsten maximaal 16 hanen en op de baltsplaats van de auerhoen 7 hanen. De baltsplaats van de auerhoen lag op een hoogte van 370 meter en die van de korhoen op 660 meter. Vanwege het hoogteverschil was de temperatuur tijdens ons verblijf op de baltsplaats van de korhoen in de nacht -10 graden Celsius en op de baltsplaats van de auerhoen -3 graden Celcius.

Overdag lag de temperatuur alle 4 dagen ongeveer tussen de 10 en 12 graden met veel zon. De stand van de ruigpoothoenders, waartoe de korhoen en de auerhoen samen met het hazelhoen en het alpensneeuwhoen en moerassneeuwhoen behoren, wordt voornamelijk bepaald door de muizenstand. In een muizenpiekjaar komen er veel jonge vossen tot wasdom omdat er dan veel voedsel beschikbaar is waardoor de worpen groot zijn. Als de muizenstand vervolgens ineenzakt zijn er wel veel vossen maar weinig muizen waardoor de vos zijn menu moet aanpassen en zich dan voornamelijk voedt met poolhazen en ruigpoothoenders en hun legsels. Zowel de korhoen als de auerhoen worden in dit gebied nog steeds bejaagd. Ondanks de jacht is de stand is nog steeds stabiel. Er worden in Noorwegen geen drijfjachten toegestaan omdat de stand van het wild hiervoor te laag is. Van de Noren in het gebied waar wij verbleven jaagt ruim 80 % van de bevolking. De Noren staan over het algemeen zeer negatief tegenover predatoren. Vossen worden geklemd en geschoten en er worden Jack Russels in de burchten met jonge vossen gelaten, waar dezen de jonge vossen doodbijten. Ook wordt er nog op grote schaal illegaal vergiftigd aas uitgelegd waar veel verschillende soorten predatoren vervolgens het slachtoffer van worden.

Het vinden van een baltsplaats van de auerhoen vergt veel tijd en terreinkennis. De baltsplaatsen worden door Floris gevonden door op sneeuwschoenen potentieel geschikte baltsplaatsen (oud grove dennen bos met en ondergroei van fijnspar) te bezoeken in februari/maart nadat er sneeuw is gevallen en het daarna enkele dagen niet meer gesneeuwd heeft. De baltsplaatsen worden dan gevonden door het zoeken naar plekken met veel verse uitwerpselen en veertjes onder de bomen. De baltsplaatsen van de korhoen zijn veel gemakkelijker te vinden door ’s morgens vroeg vanaf een uur of 04.00 uur bij veentjes te horen naar het geluid van de korhoenders dat bij windstil weer tot op een afstand van 2 km is te horen. De exacte baltsplaats kan dan eenvoudig gevonden worden door de vogels te observeren en de exacte plek door het zoeken naar veertjes en uitwerpselen. Wat betreft de auerhoen is het zo dat lang niet elke ontdekte baltsplaats geschikt is om er een fotohut bij te plaatsen. Meestal omdat de baltsplaats te moeilijk is om te bereiken of dat de baltsplaats niet open genoeg is om er fraaie opnamen te kunnen maken.

Als je wel een goede auerhoen baltsplaats hebt gevonden dan is het nog zeer moeilijk om de auerhoen te fotograferen. De auerhoen is zeer schuw en is erg gevoelig voor verstoring. Elke haan heeft op de baltsplaats een baltsplek van ongeveer 1 ha en deze plek kan gedurende de baltsperiode ook weer in ruimte veranderen. Ook het feit dat de haan in de avond al komt aanvliegen en in een boom op de baltsplaats gaat zitten maakt het er niet gemakkelijker op. Als je in de foto-tent zit en je maakt het geringste geluid dan kan dat voor de auerhaan al aanleiding geven om uit de boom te vliegen om vervolgens die dag niet meer op de baltsplaats terug te keren. Als de auerhoen eenmaal in de boom zit (meestal op zware takken van de grove den) dan luistert hij de hele avond en nacht naar andere hanen op de baltsplaats en roept zelf ook. Als de haan vindt dat het veilig is dan komt hij om een uur of 4 in de morgen naar de grond om daar vervolgens te baltsen. Als hij baltst is het zeer belangrijk om eerst met de camera op de stille opname stand en enkelbeeld te fotograferen (indien deze opties mogelijk zijn met je camera). Als de haan net baltst dan is het ook belangrijk om in het begin pas aan het einde van zijn roep een foto te maken. Hij heeft dan heel even zijn ogen dicht en is ongeveer 1 seconde doof . Maak je meteen teveel foto’s en vertrouwd de haan het niet dan gaat hij er vandoor om vervolgens die morgen niet meer terug te keren. Je moet het gedrag van de haan steeds goed observeren en als hij het geluid van de camera accepteert dan kun je opnamereeksen met hoge snelheid achter elkaar aan maken. Als het in de avond te hard waait dan komt de auerhaan helemaal niet naar de baltsplaats omdat hij dan niet in een boom kan landen en niet goed kan horen of er eventueel predatoren in de buurt zijn.