De heer Arnolds is een (mij nu ook) bekend mycoloog (schimmel- of paddenstoelendeskundige) en heeft diverse voormalige landbouwpercelen rondom zijn woning nabij Beilen in 50 jaar tijd tot een waar natuurparadijs omgevormd (vandaar ook de naam “Schepping”). Vanwege de uitvoering van een soortgelijk project in Twente (in het inrichtingsstadium) waren we  aldaar te gast. Erg leuk om daar eens te rond kijken (maar dat is weer een ander verhaal). Voor meer achtergrond over paddenstoelen is het blad “Cantharellus” dat deze werkgroep uitgeeft (gratis te downloaden via de website) overigens zeer de moeite waard (met tevens leuke anekdotes hoe een bezoek door (ex) Koningin Beatrix en andere notabelen wordt omschreven). Maar ik dwaal weer af.Wel graag nog even aandacht voor de “zusterwerkgroep” in Fryslân waarover hier meer informatie te vinden is. De regen in de dagen en nacht voorafgaand aan de excursie stemde me wel een beetje somber over de kans van slagen van deze excursie. Toen ik echter op de fiets (het was niet zo vermaar toch weer (bijna) als laatste…) iets voor tien uur op de Kiekenberg aankwam, was niet alleen het weer opgeknapt maar er was ook een behoorlijke opkomst. Zo’n 20 personenhadden zich verzameld; de meeste “wat ouder” maar er waren gelukkig toch ook een aantal jongeren bij.

Na een korte introductie door de heer Tjeerd Geertsma gingen we vrijwel klokslag 10:00 uur op pad.

Gelukkig waren Marten en Immie weer bereid om ons alles te tonen zoals bijvoorbeeld de fraaie zwarte Houtknotszwammen (ook wel dodemansvingers genoemd) die, zoals in de boekjes omschreven, keurig aan de voet van een verwonde boomvoet te vinden waren. Ook zagen we een fraaie (eetbare) Biefstukzwam waarbij een soort gel (gelijk jus bij een biefstuk) vanaf de hoed naar beneden droop. Prachtige Gekraagde aardsterren waren ook zeer de moeite waard en voor de knalgele Narcisridderzwam liep Marten zelfs even een blokje om.

Ook bijzonder waren afgegraasde paddenstoelen. Diverse soorten worden niet versmaad door Reeën of Damherten. Hoe deze dieren daarbij tussen eetbare en niet-eetbare is mij onbekend. Is het puur de geur en smaak of kunnen deze dieren wat meer hebben? Zeg het maar. Ook bij Egels, muizen en slakken staan paddenstoelen overigens op het menu. Doordat ze zeker in arme bossen (als het Kiekenbergcomplex) een belangrijke bron van eiwitten zijn, is dat ook niet vreemd.

Het voorkomen van paddenstoelen wordt door een groot aantal factoren bepaald. Droogte is in ieder geval een sterk remmende factor. Voor de rest is er een sterke, complexe, biochemie tussen de schimmel en zijn leefomgeving die bepaalt of een soort al dan niet kans heeft om voet aan de grond te krijgen. Ze breken daarbij strooisel af, leven op dood en levend hout (en kunnen zo ook gezonde bomen aantasten) maar leven ook samen met bomen wat vooral op minder vruchtbare bodems van belang is.

Paddenstoelen zijn daarmee belangrijke kwaliteitsindicatoren van ecosystemen. Daarvoor is in mijn ogen helaas wel te weinig aandacht want wat zou het mooi zijn dat o.b.v. het al dan niet voorkomen van bepaalde soorten in een gebied snel iets gezegd kan worden over de kwaliteit of tekortkomingen van het gebied. Mensen die hier of over het voorkomen van paddenstoelen in het algemeen in onze regio meer willen weten, kunnen contact opnemen met bijvoorbeeld de paddenstoelenwerkgroep Fryslân.

Uiteindelijk werden zo rond 12:00 uur de excursieleiders (alsmede de overige deskundigen binnen de groep) bedankt voor hun inzet en werd reeds voorzichtig de belofte gedaan om ook volgend jaar weer een “zwamdag” in oktober te organiseren.

Wietze van der Meulen, oktober 2023