Verslag excursie nachtzwaluw op 15 juni 2024

Wie optimaal van de vogelwereld wil genieten moet doorgaans vroeg uit de veren. Maar er zijn uitzonderingen. Zo is de mysterieuze nachtzwaluw vooral actief in de schemering en nacht. Om deze vogel te spotten meldden we ons omstreeks 10 uur ’s avonds op het parkeerterrein bij de
Ganzenpoel in Wateren. Hier werden we opgewacht door onze gids Dirk Haaijema van IVN Ooststellingwerf. Na een kort welkomstwoord vertrokken we snel want als het eenmaal echt donker is, is er weinig kans meer om de geheimzinnige vogel te zien krijgen. We moesten bij schemer onze slag slaan. De weergoden waren ons in ieder geval goed gezind. Na dagen van regen klaarde het weer juist nu wat op en was hier en daar zelfs een stukje blauwe lucht te zien. Nog maar net op pad kondigde zich al een extra verrassing aan in de vorm van twee baltsende houtsnippen tegen de bosrand. Een prachtige en onverwachte ervaring. Maar we kwamen voor de nachtzwaluwen en die hadden er vanavond duidelijk zin in zou blijken.

In al hun hoedanigheid konden we deze geheimzinnige nachtbraker bewonderen. Als eerste is er natuurlijk het bijzondere geluid: het kenmerkend geratel. Eerst één nachtzwaluw maar al snel volgden er meer en uit verschillende richtingen. Plotseling verscheen er een vliegend exemplaar die een boom indook en op zijn bijzondere manier een rustplekje zocht in de lengterichting van een tak. Bijna onzichtbaar door de invallende duisternis. Maar door onderlinge en nauwkeurige aanwijzigingen van de deelnemers kon uiteindelijk de hele groep zeggen dat ze de nachtzwaluw had gezien. Maar er zou meer volgen. Even later konden we de vlucht van de nachtzwaluw ook bewonderen: een typisch vlinderachtige vlucht met vleugelklappen. Deze vleugelklappen waren voor iedereen goed te horen. Ook wees Dirk ons nog op de bijzondere witte plekken op de vleugeltoppen en de zachte doordringende lokroep tijdens de vlucht. We kregen het allemaal keurig voorgeschoteld deze avond!

De nachtzwaluw is een vogel van zandige heide en begroeide duinen waar hij vooral jaagt op nachtvlinders. Maar hij jaagt ook op insecten boven weiden waar vee graast. Vroeger dacht men dat hij dan met zijn wijde bek de uiers van geiten leegzoog. Daarom wordt de nachtzwaluw ook wel
geitenmelker genoemd. Zo leer je nog eens wat…

Het was een bijzonder geslaagde excursie waar we alle aspecten van de nachtzwaluw konden bewonderen. Daarnaast was het een bijzondere ervaring om ’s nachts (met vergunning) in de duinen van het Drents Friese Woud te mogen lopen. De maan scheen door dode bomen, de invallende
nacht, de stilte. Het was al met al een heel bijzondere sfeer met prachtige ervaringen.

Tjeerd Geertsma