De Grieken en Romeinen zagen de raaf als symbool voor een lang leven, maar bij de Egyptenaren was hij juist de brenger van het kwaad. Voor joden was de raaf onrein en stond voor boosheid en kwaad, en ook voor  de christenen was de raaf een teken van de zonde terwijl de witte duif de puurheid en vrede belichaamde.

Uitroeien
Maar bovenal waren het ongewenste roofdieren. Ze zouden jachtwild doden en vergrepen zich soms aan lammeren. Uitroeien was de boodschap. En dat gebeurde, nog maar twee eeuwen geleden, met afschot en vergiftigingen.  In 1928 was het laatste broedpaar geregistreerd in Nederland, daarna verdween de raaf, hij trok zich terug in ontoegankelijker gebieden zoals bergen en grote bossen. Tussen 1969 en 1992 werden er via herintroductie getracht de raven weer terug te krijgen. Immers, de biotoop in Nederland leek positief voor de raaf, ze hadden hier eerder eeuwenlang geleefd.  Dit verzoek kwam van het wereld natuurfonds waarna het  Rijksinstituut voor Natuurbeheer een fokprogramma startte in 1966.

Het resultaat was eerst zeer wisselend en nog steeds weten we weinig van de raafse wereld af. Maar in 2019  zijn er tussen de 150-200 broedparen geteld. De opmars van de raaf was een feit. De meeste raven bevinden zich op de Veluwe, maar inmiddels ook in Drenthe, Friesland, Zuid-Hollandse duinen, Achterhoek, Flevoland en Brabant. De hoeveelheden per regio zijn laag (sovon).

Intelligent en sociaal
Raven houden zelf het mysterieuze en mythische sfeer rond hen in stand, zo lijkt het wel. Langzamerhand kunnen gedragingen worden verklaard en dan blijkt dat het heel intelligente vogels zijn. Ze zijn verstandig en vergelijkbaar met dolfijnen en chimpansees. In een proef bleken raven heel snel door te hebben hoe ze een touwtje meerdere keren met de klauw naar zich toe moesten hengelen om voedsel te bemachtigen. Oostenrijkse onderzoekers observeerden dat raven elkaar iets aanwijzen met de snavel, zoals wij dat met onze vingers doen. Ook werd duidelijk dat raven gericht met steentjes gooiden naar mensen, om hun nest te beschermen. Raven maken gebruik van gereedschap; met een stokje peuteren ze voedsel uit holtes en met stenen kraken ze noten.

Wolvenpact
Het is ook bekend dat raven een soort pact met wolven sluiten. Zien ze een gewond dier dan waarschuwen ze de wolf door diens aandacht te trekken. Als de wolf vervolgens klaar is met zijn prooi, eten de raven de resten van het karkas op. Individuele raven nemen stukken van de prooi mee en verbergen het op diverse plekken. Ze kunnen deze plekken feilloos terugvinden. Maar onderling zien ze ook van elkaar waar het voedsel is verstopt en ze zijn niet te beroerd om deze plekken te plunderen. Het is fascinerend te zien dat raven weten wanneer de ’eigenaar’  geen zicht heeft op een verstopplek en dat ze dus ongestoord hun gang gaan. En ze zijn extra voorzichtig met plunderen als de andere raaf in de buurt is. Raven weten wie hun vrienden of rivalen zijn. Ze weten wanneer twee raven bevriend zijn en je dus als derde  kunt stoken in deze vriendschap. Het sociale gedrag zie je ook in de vorm van troost geven. Heeft een raaf verloren in een gevecht, troosten ze hem door lichamelijk contact of bijvoorbeeld zijn veren te poetsen. Raven kunnen vermoedelijk hierdoor zelf ook op troost rekenen. Wie goed doet, goed ontmoet geldt niet alleen voor mensen. Maar in de dierenwereld zijn ook nog andere regels: het slachtoffer ervaart door deze troost minder stress, maar blijft wel a.h.w. gebrandmerkt achter en heeft een verhoogde kans op aanvallen van familieleden. (wikipedia)

Het ravenleven ontrafeld
Veel van bovenstaande kennis komt uit onderzoeken in het buitenland. In ons land gaat het gelukkig goed met de raaf en ook hier leren we deze vogel steeds beter kennen. Deze grootste zangvogel met zijn kenmerkende  ‘kroa kroa’  roep die meer doet denken aan het geluid van een hard-rockband dan aan gezang van een vogel. Hij is imposant om te zien, vooral in vergelijking met kraaien. Beduidend groter, zelfs groter dan een buizerd. Kop-staartlengte is zo’n 65 cm en zijn vleugelspanwijdte 120 cm. Hij vliegt hoger dan kraaien en roeken en heeft zweefmomenten, dankzij zijn breed uitwaaierende ruitvormige staart. Kraaien vliegen doelbewuster ergens op af. De raaf is gitzwart en heeft een zeer zware, deels met kleine veren beklede snavel. Man en vrouw zien er gelijk uit. Heeft een stelletje elkaar eenmaal gevonden, dan blijven ze hun leven lang bijeen. Ze zoeken een plek om te broeden en nemen genoegen met allerlei soorten  leefgebieden. Dan moet je denken aan bossen, klifkusten, bergen en in Nederland extensieve landbouwgebieden en duinranden. De uiteindelijke plek is natuurlijk afhankelijk van het voedselaanbod. Raven zijn aaseters én alleseters. Ze eten zaden, vruchten, insecten, knaagdieren, vogels en grotere dieren zoals konijnen. Dierkadavers afkomstig van (menselijke) jacht, restanten achtergelaten door roofdieren (wolf), verkeersslachtoffers en natuurlijke sterfte, zijn in de winterperiode van levensbelang voor de raven.

Overlevers
Raven zoeken het liefst een nestplek in een hoge boom of nis in een steile rotswand. Ze gebruiken dit nest vele jaren en knappen het ieder jaar weer wat op. Raven gaan niet ver weg van hun territorium. Buiten de broedperiode leven ze in groepen in de omgeving. In hun derde jaar zijn raven zover dat ze een partner zoeken en zelfstandig worden. Hun baltsvlucht is spectaculair te noemen. De raaf is een magnifieke vlieger en zowel man als vrouw kunnen zich tijdens de balts al vliegend omdraaien en maken acrobatische toeren met val- en glijvluchten. Ze zijn er vroeg bij in het seizoen en leggen in februari vaak al de eerste eieren. Meestal 4-6 stuks. Vrouwtje broedt de eieren uit in ongeveer drie weken terwijl het mannetje voer blijft aanleveren. De jonge kuikens worden nog een week of 6 gevoerd door de ouders. Ook al hebben ze een groot nest, de ouders gaan al snel een eindje bij het nest vandaan overnachten en komen alleen om ze te voeren. In Duitsland staat het woord “rabenmutter” voor een ontaarde moeder. Raven zijn echter prima ouders die hun territorium fanatiek verdedigen. Omdat het zulke fantastische vliegers zijn durven ze het in de lucht zelfs op te nemen tegen roofvogels, zoals een steenarend. De jonge raven blijven nadat ze zijn uitgevlogen in de buurt rondhangen en gaan aan het eind van de zomer zich voegen tussen groepen leeftijdgenoten.

Grote vogels hebben een trager leven. Ze zijn op latere leeftijd volwassen en de voortplanting verloopt derhalve langzamer. Niet ieder nest leidt tot een succes. Denk maar aan de boommarter, een fervente eierendief. Raven staan op de rode lijst. Als ze zich blijven uitbreiden zoals het tot nu toe gaat, kunnen ze hopelijk weer worden gezien als onbedreigde bewoners in Nederland. Het zijn overlevers, dat hebben ze eeuwenlang aangetoond.