Voor de winter hebben ze hun ‘gewone’ verenpak weer terug en manlief straalt extra in zijn prachtkleed (verenpak tijdens baltsperiode en broedseizoen) als de lente komt. Hij moet immers een vrouwtje vinden. Kuifeenden hebben ieder jaar een andere partner. Hij begint al in de winter rond te kijken zodat hij in de lente klaar is om een familie te stichten.

Voedsel onder water
We denken misschien dat we in onze wintertijd dezelfde kuifeend zien als ’s zomers. Dat is ten dele waar. Waarschijnlijk is die kuifeend in de winter een exemplaar uit noordelijker gebieden en zijn ‘onze’  kuifeenden een stukje naar het zuiden (zuid Frankrijk)  getrokken. Maar door de zachte winters blijven veel kuifeenden tegenwoordig lekker hier. Het is een fluctuerend geheel, afhankelijk van de weersomstandigheden en aanwezigheid van voedsel.

Wat voedsel betreft verraadt de kuifeend zijn roots: het is een duikeend. En dat laat hij goed zien. Kuifeenden eten waterslakken, weekdieren, kreeftjes, kleine  visjes, waterinsecten en zoetwatermossels. Het liefst verblijven ze in diepere zoetwatergebieden. Je zult een kuifeend niet vaak aan zee zien, behalve tijdens de trekperiode. In diepere meren kan de kuifeend volop duiken, wel tot zeven meter diepte. Het mannetje kan  maximaal 30 seconden onder water blijven. Ze zijn een groot deel van de dag bezig met het zoeken naar voedsel onder water. Er is echter ook tijd voor ontspanning. Ze vinden het heerlijk wat rond te dobberen op grote meren.  Kuifeenden hebben vrij ver naar achteren geplaatste voeten, wat veel stuwkracht geeft voor het duiken. Met die zwemvoeten kunnen ze in stromend water fijn peddelen tegen de stroom in en blijven zo op dezelfde plek in het water. Omdat je met zulke grote voeten niet zo makkelijk loopt, blijven kuifeenden bijna altijd in het water.

Vrouwenwerk
Het vrouwtje broedt de 6-14 eieren alleen uit en verzorgt de kuikens alleen, zoals alle eenden dat doen. Zijn er méér dan 14 eieren dan heeft een ander vrouwtje er eieren bij gelegd. Na een broedtijd van 23-26 dagen komen de jongen uit. Die kunnen na een paar uur al mee met moeder om eten te zoeken en ze kunnen met negen weken vliegen. Het vrouwtje blijft nog wel een week of 9 voor de jongen zorgen. Kuifeenden zijn dus druk bezig met het zich vermeerderen. De hoeveelheid kuifeenden in ons land blijft redelijk stabiel. Vóór 1940 kwamen ze hier nauwelijks voor, daarna kwam er een enorme toename van deze eenden in West-Europa. Waarschijnlijk omdat er in Oost-Europa  sprake was van verdroging en ontginning van de broedgebieden. Tegelijkertijd werden de wateren in Nederlandvoedselrijker. De kuifeend profiteert van natuurlijke graslanden en natuurvriendelijke oevers. De meeste kuifeenden zijn te vinden in het noordwesten van Nederland. Grootste bedreiging is het verdwijnen van geschikte leefgebieden. Door verstoring en verstedelijking is er een verminderd broedsucces en buiten het broedseizoen hebben ze last van de vele waterrecreanten.  Ook al leven ze dichtbij de mens, ze houden wel van rust. Dus geniet ervan op afstand.